• In memoriam: Elzy
Leestijd
10 minuten
Tot nu toe gelezen

In memoriam: Elzy

ven, 11/18/2022 - 20:14

In jaargang 3, nummer 5, interviewden we de Amerikaanse kennelmaster (militair) Jeff Baker. Jeff deed zes keer dienst in Afghanistan, in Irak en in Djobouti. Inmiddels is hij niet langer in dienst bij het leger. 

In het interview vertelt Jay over zijn voormalige legerhond Elzy. Sinds haar pensioen woonde Elzy bij Jeff. Woonde, want vorige week overleed Elzy, morgen, 19 november, wordt ze begraven op het militaire ereveld voor honden in de VS.

Als eerbetoon aan Elzy plaatsen we hieronder het interview van destijds. 

Jeff Baker: "Elzy and I had that special bond, and she is deeply missed and will never be forgotten, and it’s been really rough time for me.

Elzy thank you for your service and sacrifice. Run free forever, rest in peace...

Foto: Jeff Baker met Elzy

“Dit zijn werktuigen, geen huisdieren, je moet ze eigenlijk zien als soldaten.” Jeff Baker kan het weten, want hij was jarenlang Kennel Master in het Amerikaanse leger. Een periode van 6 tot 12 maanden noemen ze een “tour of duty”, Baker deed zes tours in Afghanistan, en diende ook nog een periode in Irak en in Djibouti. Zijn taak was het om de honden in te plannen die elke dag weer werden blootgesteld aan de strijd en de barre omstandigheden. Dogzine sprak de inmiddels “retired” militair tijdens zijn bezoek aan Nederland, waar hij de Nederlandse manier van het opleiden van pakwerkhonden kwam bekijken.

Honden als onderdeel van het leger. Dat is niet iets van de laatste tijd, honden hebben door de eeuwen heen soldaten bijgestaan in de strijd. Oude Egyptische hiërogliefen uit 4000 voor Christus tonen al Egyptenaren met aan riemen aangelijnde fanatieke honden, die proberen op hun vijanden te springen. Uit de tijd van het Assyrische Rijk zijn muurschilderingen gevonden van enorme mastiffs met gepunte, ijzeren kragen; de Romeinen gebruikten mastiffs en molossers in de strijd tegen buitenlandse legers, en de beruchte Attila de Hun liet roedels grote honden zijn kampen bewaken.

Ook de meer recente Europese en Amerikaanse troepen gebruikten honden. Tot het einde van de 19e eeuw waren dat vaak toevallige dieren, een hond die heldhaftig optrad of mascotte van een legeronderdeel werd, maar geen specifiek getrainde dieren en niet op grote schaal. Het Duitse leger was de eerste die in 1884 honden daadwerkelijk als legeronderdeel gingen gebruiken. Speciale rassen werden voor dit doel gefokt door de Keizerlijke staf, en daarin waren de Duitsers zo succesvol dat hun opleidingspraktijken een voorbeeld voor de wereld werden. Eerst begon men rond het jaar 1860 in Duitsland verenigingen op te richten voor het fokken en trainen van oorlogshonden, gesubsidieerd door het keizerlijke leger. Vanaf 1884 resulteerde dat in de eerste Militaire Oorlogshondenschool ter wereld in het plaatsje Lechernich bij Berlijn, waar honden werden getraind als wachtposten en als boodschappers;  min of meer tegelijkertijd begon met ook “Rode Kruishonden” (Sanitätshunde) te trainen, honden die gewonden moesten opsporen en zelfs verzorgen op het slagveld. In 1885 publiceerde het opleidingsinstituut de allereerste trainingshandleiding voor oorlogshonden, die later werden vertaald door een Amerikaanse legerofficier en in 1904 gepubliceerd werd in het Service Journal van de Verenigde Staten.

In Amerika was het gebruik van honden in de oorlog niet nieuw. Al in de strijd tegen de oorspronkelijke bewoners, de Indianen, riep John Penn, luitenant-gouverneur van Pennsylvania, rond 1770 op om soldaten te rekruteren en extra te betalen als ze een forse hond meebrachten. De allereerste oorlogshonden werden pas ingezet  in de tweede Seminole Oorlog (1835–1842) waarbij de Amerikanen honden inzetten tegen de in Florida levende Seminole-indianen. Het ging om 33 op Cuba gefokte bloedhonden die werden gekocht voor een bedrag van enkele duizenden dollars. Vijf handlers werden door het Amerikaanse leger ingezet om de Seminole indianen en weggelopen slaven te achtervolgen die zich in de moerassen van West-Florida en Louisiana schuil hielden.

Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog  werden honden informeel als boodschappers, wachtposten en bewakers door beide partijen gebruikt. Geen getrainde honden, maar meestal huisdieren die door hun onder de wapenen geroepen bazen niet konden worden achtergelaten. Hun grootste bijdrage was meestal de rol van mascotte in het regiment.

Pas in de Eerste Wereldoorlog werden honden een bekend fenomeen. Niet langer lukraak meegenomen, maar georganiseerd en gespecialiseerd. Grote aantallen honden dienden als wachtposten, boodschappers, munitie- duiven (voor communicatie) en voedseldragers, scouts, sledehonden, trekhonden, waakhonden, ambulance honden, rattenjagers in de loopgraven, slachtofferhulphonden en zelfs sigarettenhonden. Er wordt geschat dat alleen Duitsland al meer dan 30.000 honden voor dergelijke doeleinden in dienst had; ongeveer 20.000 dienden bij het Franse leger, bij de Italianen werkten 3.000 honden, en bij de Britten, Belgen en Russen nog vele duizenden meer. De Verenigde Staten (met uitzondering van enkele roedels sledehonden in Alaska) hadden geen georganiseerde hondeneenheden. Het was een mengelmoes van allerlei rassen, die taakafhankelijk werden gekozen. Bulldogs, bloedhonden, retrievers, Dobermanns, Airedales, Jack Russells, Wired Fox Terriers en Duitse herders werden allemaal voor verschillende doeleinden gebruikt. Rashonden werden niet verkozen boven kruisingen. Het enige wat telde was dat ze het juiste karakter vertoonden.

Na de oorlog schaften veel landen hun hondeneenheden af, maar Duitsland begon in de jaren dertig opnieuw honden op te leiden. Ook het Sovjetleger zette honden in. In Engeland en de VS zag men pas tijdens de oorlog de voordelen, en werden er alsnog honden gebruikt. Ook na de 2e Wereldoorlog zette de trend in een aantal landen door; in Vietnam maakte de VS gebruik van honden, ca. 5.000 werden daar ingezet (hier komen we in een komend nummer nog op terug). Over honden in de Koreaanse oorlog zijn geen gegevens bekend. Engeland en Frankrijk kennen nog altijd hondenregimenten.

Honden bleken ook van groot nut in meer recente conflicten. In Afghanistan zijn zelfs nu nog ruim 1600 honden actief. Hun taken zijn divers, maar meestal worden ze ingezet als zogenaamde ‘sniffer dogs’ bij de in-en uitgangen van legerbases en op patrouilles. Hun taak: bommen opsporen (een tweetal zocht geen explosieven, maar drugs) in de bermen en op de  vele vrachtwagens, die dagelijks de legerkampen uit- en vooral inrijden.

De taak van een Kennel Master in het kamp, zo legt J uit, is om de honden zo in te delen dat elk dier voldoende rust krijgt tussen zijn diensten door, de werk-rust-cyclus. Want bomb sniffing, vrachtwagen na vrachtwagen, is een inspannende taak. Vooral in de vroege ochtend en ’s avonds laat is het bijna filevorming bij het ECP, het Entry Control Point. De honden moeten alert blijven, een gemiste bom kan immers tientallen slachtoffers maken. Een vermoeide hond wordt inefficiënt. In de kennels verblijven ongeveer zes honden, die dagelijks met hun handler meegaan. Elke hond heeft zijn eigen handler die de verzorging doet. Alleen slapen de dieren niet bij de handler, maar in de kennel. Naast de dagelijkse indeling zorgt de Kennel Master ook voor regelmatige controles door de dierenarts, minimaal twee keer per jaar. Elke hond moet optimaal gezond en “fit for duty” zijn. Een zieke hond kan niet werken. Zeker niet omdat de honden die op de legerbases werken vaak multi-purpose dogs zijn, en ook pak-en bijtwerk tot taak hebben, indien vijanden het kamp proberen binnen te komen. Elke week moet de handler ook minimaal twee uur “off duty” trainen met zijn hond. “Want,” zegt Jeff “een hond kan misschien wel 100 voertuigen per dag controleren, maar net als een mens kan hij af en toe gefrustreerd raken. Een handler moet dit gedrag bij zijn hond kunnen herkennen, vandaar de doorlopende training.”

Wat maakt een hond nu tot eengoede legerhond? De basis is “the understanding that it’s no pet,” begrijpen dat het geen huishond is. Burgers hebben een hond als vriend, als maatje. Maar militairen worden erop getraind dat de hond een werktuig is. “You can still go and pet the dog, but you have to understand that the dog is there to do a duty, just like any normal soldier.” De hond is niets meer of minder dan een soldaat, die zijn taak vervult. Toch is er wel degelijk altijd een band tussen handler en hond. Een normaal menselijk gevoel, waardoor je zorgt voor de hond, is onontbeerlijk. De band tussen militair en hond is zelfs erg sterk.

De Amerikanen zijn ook erg trots op hun legerhonden. Honden die tijdens hun werk omkomen, worden met militaire eer begraven. “De honden werken, werken en werken tot ze niet meer kunnen, als een menselijke soldaat zich verdrietig voelt, lijdt zijn werk eronder, een hond heeft dat niet, die blijft zijn taak uitvoeren. De soldaten vertrouwen ook volledig op hun hond, de hond is namelijk hun eerste defensie, ze zijn de eerste die aangeven dat er explosieven zijn, zelfmoordvesten, IED’s, (improvised explosive devices), bermbommen. Maar ook explosieven die in auto’s zijn verborgen (vehicle IED’s), de honden controleren dat voordat iemand anders dat doet.

Het merendeel van de Amerikaanse legerhonden is afkomstig, merkwaardig genoeg, oorspronkelijk uit West-Europese fok. Nederlandse fokkers staan in hoog aanzien, zo vertelt Jeff. Maar de VS ziet ook dat de honden hier vaak op andere criteria worden geselecteerd. Ze zijn sterker, beter. Duitse herders, Mechelse herders en Hollandse herders zijn “the dog of choice”. Niet voor niets prijken deze rassen (samen met de Labrador) op recent uitgebrachte Amerikaanse postzegels.

“Patience, geduld”. Dat is de voornaamste eigenschap die een goede doghandler moet hebben volgens Jeff. “You have to be a very patient person.” Je werkt met een levend wezen, je moet dat leren begrijpen, je moet het gedrag van elke hond leren lezen. En je moet een band met een hond kunnen opbouwen.

Jeff Baker geeft als voorbeeld wat zijn instructeur zei toen hij net in dienst kwam. “Stel, je stopt op een warme dag je vrouw en hond in de kofferbak van je auto en je rijdt honderd kilometer - wie zal jou dan het meest opgetogen en blij begroeten als je de kofferbak weer opendoet…?” Dat is het belang van een goede band met je hond, een hond kent geen wrok, met een goede band werkt hij voor je en zal hij je leven redden.

Het Amerikaanse Ministerie van Defensie heeft een eigen fokprogramma. Pups worden het eerste jaar grootgebracht in pleeggezinnen. Na die periode begint de training. Lang niet alle honden komen door die training heen. Ze moeten een bepaalde drive laten zien, de wil en vaardigheden om te werken, toe te bijten, te zoeken. Honden die de training niet mogen afmaken, worden voor adoptie aangeboden en slijten hun verdere leven als gewone huishond. De meeste honden worden opgeleid als Multi-Purpose Dogs (MPD). Alleen de Special Forces hebben nog zwaarder opgeleide honden, MPC’s oftewel Multi Purpose Canines. Tracking en trailing, mensen opsporen, is weer een andere tak van sport. Als de hond tussen de 18 en 24 maanden is, is hij klaar met zijn basisopleiding en kan hij ingezet worden.

Niet alleen de honden worden goed getraind, ook de handlers krijgen een specialistische opleiding. Het leger professionaliseert daar steeds meer in. “Back in the late 90’s, when I  came in, doghandling was an additional skill,” een militair of iemand uit de Special forces kon eventueel zichzelf kwalificeren voor een extra opleiding. Tegenwoordig zijn er zulke grote belangen mee gemoeid dat er een speciale, zelfstandige opleiding is. Doghandling is een “whole separate job”.  De opleiding op Laughlin Air Force Base in Texas, is voor iedereen hetzelfde. Handlers bij de grondtroepen, marine of luchtmacht worden allemaal daar opgeleid zodat iedereen dezelfde standaard leert. Doghandlers zijn zes weken in training, Kennel Masters (die een hogere rang hebben) moeten nog 8-12 weken langer doorleren.

Waar bestaat de opleiding uit?

In het kort hieruit: “This course provides training in the knowledge and skills needed to perform duties as a military working dog handler capable of handling dogs trained in patrol or detector tasks. Training includes safety procedures; maintenance of a dog to include grooming, inspecting health checkpoints, diseases, internal and external parasites, first aid, feeding and watering, medication and veterinary clinic procedures; maintenance of kennel and equipment; principles of conditioning; obedience, obedience course, controlled aggression, scouting, building search, vehicle patrol, conditions under gunfire, tracking, acting as a decoy; maintaining proficiency of dog teams; advice on the use of dog teams; maintaining records, reports and forms; concepts of MWD utilization and employment of search techniques; reaction to behavioral changes; explosive and chemical safety procedures; and legal considerations of military working dog use.“

(In deze cursus verwerft men kennis, training en vaardigheden die nodig zijn om taken uit te voeren van een militaire hondengeleider gespecialiseerd in honden die getraind zijn voor patrouille- of detectie taken. De training omvat veiligheidsprocedures; verzorging van een hond inclusief inspectie van gezondheid, ziekten, interne en externe parasieten, eerste hulp, voedsel- en watervoorziening, medicatie en veterinaire procedures; onderhoud van kennel en riemen en tuigen; principes van training en conditionering; gehoorzaamheid, gehoorzaamheidscursus, gecontroleerde agressie (manwerk), doorzoeken van gebouwen, voertuigpatrouille, oorlogssituaties, opsporing, optreden als een lokvogel; vaardigheid om hondenteams te leiden; advies over het inzetten van hondenteams; bijhouden van rapporten en formulieren; beheersen van MWD-gebruik en gebruik van zoektechnieken; opmerken van gedragsveranderingen; kennis van explosieve en chemische veiligheidsprocedures; en wettelijke toepassingen en regels voor het gebruik van militaire werkhonden.)

Hond en handler mogen dan goed getraind zijn, voordat ze daadwerkelijk worden ingezet in combat zones moeten ze eerst nog een speciale training volgen. Wordt een hond op een airforce-base ingezet, dan wordt er op vliegtuigen getraind, bij het bewaken van de Entry Points leren de honden omgaan met allerlei soorten vrachtwagen en ander rollend materieel. Maar dat niet alleen, handler en hond moeten elkaar volledig begrijpen. Tijdens een eerdere Tour in Afghanistan gaf de hond van Jeff op een specifieke manier aan dat hij een explosief rook, na aanvankelijk volop staartzwaaiend te hebben gezocht, verstijfde de hond bij het ruiken van iets gevaarlijks, en wees zijn staart stijf naar achteren. Niet elke hond geeft dat op die manier aan, sommige honden gaan zitten, in afwachting van hun beloning als ze iets vinden, blaffen, of geven het weer anders aan. Dat gedrag moet je heel precies herkenneen, want jouw leven en dat van anderen hangt af van jouw interpretatie van het hondengedrag.

De band tussen hond en handler is intens. Toch is de regel dat als een handler wordt overgeplaatst naar een andere basis de hond niet meegaat, maar op zijn vaste plek een nieuwe handler krijgt. Ook dat heeft een reden: een te heftige emotionele band door een leven lang samen te werken zou ook het werk negatief kunnen beïnvloeden. De hond die altijd bij je is, wordt meer dan een hond. En elk mens, ook een soldaat, zou dan kunnen in de verleiding kunnen komen de hond uit potentieel risicovolle situaties weg te houden. Want wie durft nog zijn hond, die ook zijn beste maatje is, op een berm of auto af te sturen die wellicht elk moment kan ontploffen? Ook op de basis gaat de hond niet mee met zijn handler. Als de werkdag is afgelopen blijft de hond in de kennel. Niet alleen vanwege de emotionele band, maar de hond zou het koekjes eten op de bank wel eens leuker kunnen vinden dan het opsporen van bommen, met andere woorden: te vroeg een huishond kunnen worden. En met een investering van zo’n slordige 25.000 dollar of meer per hond is dat ook erg kostbaar. Toch is het niet te vermijden dat handler en hond tijdens hun uitzending heel close worden. En ook dat kan levens redden. “If you are nervous or afraid, the dog will pick that up and he will become more alert.”  Helpt het misschien ook tegen eenzaamheid, een hond bij je zo er van huis. “Yes…100%”.

Alhoewel het leger vooral de drie soorten herders inzet, komen er de laatste tijd ook meer “floppy-ear”-honden bij, Labradors, cocker spaniels etc. Ze zien er niet zo indrukwekkend uit als de herders met gepunte oren. Maar zij krijgen andere taken dan waar de herders voor worden ingezet. Hun rol is veel vaker die van emotional support dog, honden die veteranen tot troost en steun zijn. Soldaten mogen zich hechten aan deze honden, en ontspannen door ze te aaien en voor ze te zorgen.

Honden die een bepaalde leeftijd bereiken, of medische problemen krijgen, worden gepensioneerd. Gepensioneerde honden gaan naar gezinnen en mogen hun laatste jaren als huishond slijten. Jeff heeft thuis Elsie zitten, een Mechelse herder die op 8-jarige leeftijd, na zes jaar Afghanistan, met pensioen mocht (juni 2017) toen ze gebitsproblemen kreeg. Ook daar zie je weer de band tussen handler en hond, Jeff had Elsie voorafgaand aan haar pensioen al vijf jaar niet gezien, omdat ze op een ander basis met een andere handler werkte. Maar op het moment van overdracht toen Elsie de uit het vliegtuig kwam, was er onmiddellijk herkenning, de hond vloog hem direct in de armen. Maar een militair getrainde hond is niet opeens een gezellige huishond “You have to desensitize the dog a lot”“Als ik Elsie in het begin in de tuin liet, rende ze gelijk rond om alle auto’s in de buurt te gaan onderzoeken, ze weet eigenlijk door haar  enorme werkmentaliteit niet hoe ze een huishond moet zijn, dus ook hier weer, geduld…” “She still rather sits in her crate than lye on the floor in the living room watching TV with me.” Uiteraard verandert haar gedrag, balspelletjes vind ze nu  prachtig. “Fantastisch, zo leert ze om huishond te zijn.” En Elsie keek ook erg vreemd op toen ze voor het eerst een kat zag “they don’t have those in Afghanistan…”

Sinds Jeff met pensioen uit het leger is, heeft hij zijn band met honden niet verbroken. Zijn bedrijf KnightWatch-K9 Pet Training (https://www.facebook.com/pages/category/Dog-Trainer/KnightWatch-K9-Pet-Training-274024679800751/) in Siera Vista (Arizona) biedt hondentraining aan voor pakwerk, maar ook de meer reguliere trainingen voor pups en jonge honden. Wie op de Facebook-pagina kijkt kan in ieder geval genieten van vijf, toch pittige honden die rustig blijven liggen met drie katten om hen heen.