Het immuunsysteem is een groot, ingewikkeld netwerk van verschillende cellen met elk hun eigen functie. De belangrijkste cellen zijn de witte bloedcellen, welke we onderverdelen in lymfocyten en macrofagen.

Lymfocyten

Lymfocyten worden op hun beurt weer onderverdeeld in T-cellen en B-cellen. T-cellen hebben als functie het opsporen van ziekteverwekkers in het lichaam. Zodra een lichaamsvreemde of gevaarlijke stof zoals een virus of bacterie binnendringt worden de T-cellen geactiveerd om deze op te zoeken. Als dit is gebeurd zal de T-cel de ziekteverwekker kenmerken, labelen als het ware, en daarmee de andere witte bloedcellen oproepen voor samenwerking. De B-cellen reageren hier op door de juiste antistoffen aan te maken tegen de ziekteverwekker. De antistoffen binden zich aan de ziekteverwekker waardoor ze herkenbaar zijn voor macrofagen. Zij zullen de ziekteverwekkers vervolgens uitschakelen.

Vervolgens zullen de B-geheugencellen het type antistof dat is aangemaakt opslaan in het geheugen. Hierdoor kan een volgende keer dat dezelfde ziekteverwekker het lichaam binnendringt in razendsnel tempo de juiste antistof worden aangemaakt zodat de ziekte snel wordt uitgeschakeld, nog voordat de hond daadwerkelijk ziekteverschijnselen krijgt. Als dit gebeurt, merkt de hond dus niets van het ziekteproces. Dit is ook de basis waarmee entingen werken. Met een enting wordt een dode of verzwakte vorm van een ziekteverwekker in het lichaam ingebracht. Dit activeert de T en B-cellen en daarmee worden ook B-geheugencellen aangemaakt. Als de hond later dezelfde ziekte oploopt staan de B-geheugencellen al gereed om op tijd in te grijpen en te voorkomen dat de hond ziek wordt. Het lichaam wordt als het ware voorbereid op de ziekte zodat het er beter mee om kan gaan.

Macrofagen

Macrofagen zijn de opruimdienst van het immuunsysteem. Ze eten letterlijk de afvalstoffen op, waaronder de door de T en B-cellen gekenmerkte ziekteverwekkers, maar ook dode en verzwakte cellen of andere lichaamsvreemde stoffen. Ze schakelen ziekteverwekkers uit door ze op te slurpen en van binnenuit te vernietigen. Op deze manier houden ze het lichaam gezond en schoon. Zonder macrofagen kan het lichaam dus geen ziekteverwekkers bestrijden en komt de gezondheid in gevaar.

Waar gaat het dan fout?

Zoals je kan lezen is het immuunsysteem een heel belangrijk systeem om het lichaam gezond en in leven te houden. Alle onderdelen zijn goed op elkaar ingespeeld en dit moet ook om ziekteverwekkers aan te kunnen. Het immuunsysteem wordt in eerste instantie opgebouwd bij pasgeboren pups via colostrum; de eerste moedermelk van de teef. De darmen was pasgeboren pups zijn in staat om antilichamen van de teef via de moedermelk op te nemen. Op die manier kopieert de pup deels het immuunsysteem van de moeder, welke later verder ontwikkeld kan worden. Die ontwikkeling vindt plaats via vaccinatie, maar ook via contact met ziekteverwekkers welke het immuunsysteem zelf het hoofd kan bieden. Dit is een proces waar de hond of eigenaar zelf niets van merken. Honden komen, net als mensen, overal in aanraking met ziekteverwekkers en het merendeel wordt door het immuunsysteem opgeruimd zonder dat het problemen veroorzaakt. Dit sterkt het immuunsysteem en breidt het aantal geheugencellen uit. Wel heeft het immuunsysteem ook z’n beperkingen. Het kan niet oneindig belast worden en overbelasten zorgt juist voor een averechts effect. Het is vergelijkbaar met het opbouwen van conditie bij zowel mens als dier. Het kan sterk verbeteren door de balans te bewaren, maar dit kan niet door oneindig te blijven belasten en oefenen. Hiervoor is voorzichtigheid geboden en moet men ook weten wanneer rust op z’n plaats is.

Het immuunsysteem wordt belast door medicijnen, entingen maar kan ook tijdelijk verzwakt zijn als het hard moet werken tegen een ziekteverwekker. Dit is de reden dat in de bijsluiter van de meeste entingen staat dat alleen gezonde dieren geënt mogen worden. Op het moment dat het lichaam nog vecht tegen een ziekteverwekker, bijvoorbeeld als de hond last heeft van hoesten, traanoogjes of een allergie, is het immuunsysteem al hard aan het werk. Een enting is op zo’n moment een extra belasting en kan dan de figuurlijke druppel zijn die de emmer laat overlopen. Bij overbelasting kan het immuunsysteem de druk niet meer aan en faalt in zijn functie, of raakt juist ontregeld en gaat te hard werken. In het eerste geval betekent dit dat de hond ziek wordt van een bacterie of virus die hij anders makkelijk had kunnen tegen gaan. Een ontregeling van het immuunsysteem heeft echter vaak heftigere gevolgen die soms chronisch zijn en dus nooit meer voorbij gaan. Het immuunsysteem gaat dan antistoffen aanmaken tegen het eigen lichaam of delen daarvan. Hierdoor gaat het immuunsysteem het eigen lichaam aanvallen, wat soms ernstige gevolgen voor de gezondheid heeft. Voorbeelden hiervan zijn polyartritis (ontstekingen in de gewrichten) en de ziekte van Addison (verstoorde werking van de bijnieren). Een andere ontregeling van het immuunsysteem is een allergische reactie. Hierbij wordt te heftig gereageerd op stoffen die niet schadelijk hoeven zijn, waardoor het immuunsysteem in de aanval gaat tegen bepaalde voedingsstoffen, pollen of bijvoorbeeld huisstofmijt.

Om een auto-immuunziekte te behandelen moet de oorzaak worden aangepakt, wat in dit geval het eigen immuunsysteem is. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van middelen die het immuunsysteem onderdrukken, zoals prednisolon. Hierdoor knapt de hond vaak snel op, maar de behandeling is doorgaans langdurig om het immuunsysteem weer normaal te laten functioneren. Ook kent prednisolon een aantal nare bijwerkingen waaronder schade aan de nieren, die de stof moet afbreken in het lichaam. Al met al is zo’n behandeling een zware belasting voor het lichaam en is het vanzelfsprekend dat we dit willen voorkomen voor onze honden. De aanleg om een auto-immuunziekte te ontwikkelen kan in sommige gevallen erfelijk zijn, maar in vrijwel alle gevallen is er ook een zogenaamde trigger nodig. Een gebeurtenis of belasting op het immuunsysteem dat het ontregeld, de spreekwoordelijke druppel die de emmer laat overlopen die we hierboven hebben benoemd. Met deze informatie wordt duidelijk wat de keerzijde is van entingen, en waarom voorzichtigheid geboden is. In dit geval gaat het spreekwoord “baat het niet, schaadt het niet” niet op!

Bijwerkingen van entingen?

Bovenstaande informatie richt zich op de werking van een enting. De werkzame stof activeert het immuunsysteem, maar entingen bevatten meer ingrediënten. Hulpstoffen maken de enting langer houdbaar en versterken het effect, maar ook deze hulpstoffen kunnen voor problemen zorgen. Veel gebruikte adjuvans (hulpstoffen) zijn aluminiumfosfaat en aluminiumhydroxide. Ze worden toegevoegd om de immuunreactie van het lichaam te versterken en daarmee de enting effectiever te maken. Een mogelijke bijwerking van de stoffen is een zwelling op de plaats waar de enting wordt toegediend. Andere mogelijke bijwerkingen die in bijsluiters van entingen worden genoemd zijn een verhoogde lichaamstemperatuur, diarree, oedeem, vermoeidheid, braken, benauwdheid, jeuk en neervallen. Behalve hulpstoffen om de werkzaamheid van de enting te bevorderen, bevat een enting vaak ook stoffen om het langer houdbaar te houden. Het is altijd mogelijk dat een hond overgevoelig is voor één of meerdere stoffen in een enting. De allergische reactie die dan ontstaat kan variëren van lichte irritatie tot een shocktoestand waarbij ingrijpen van een dierenarts noodzakelijk is om de hond weer stabiel te krijgen. In sommige gevallen is een overgevoeligheid voor bepaalde middelen te voorspellen. Zo zijn een aantal Collie en Collie-achtige rassen bekend met het MDR1 gendefect. Dit gendefect veroorzaakt een overgevoeligheid voor een aantal middelen, wat zich uit in neurologische verschijnselen, maagdarmklachten en in sommige gevallen leidt tot de dood. Gelukkig is er een DNA test waarmee je kan laten onderzoeken of je hond drager of zelfs lijder is van dit gen. Helaas is dit slechts één genmutatie die een overgevoeligheid voor geneesmiddelen kan veroorzaken. Hier tegenover staan nog heel veel onbekende factoren die een overgevoeligheid veroorzaken. Daarbij is dan ook niet zichtbaar of de hond heftig zal reageren op een enting of geneesmiddel. Bijwerkingen zijn nooit volledig uit te sluiten en kunnen zelfs voorkomen nadat de hond het middel al meerdere keren probleemloos heeft gekregen. Ook hierbij geldt dat het verstandig is om niet vaker te enten dan noodzakelijk en nuttig is, en alleen gezonde honden te enten.

Hoe zorg ik voor het immuunsysteem van mijn hond?

Betekent dit dan dat we honden niet meer moeten laten enten? Nee, zeker niet! Entingen zijn er om honden te beschermen tegen gevaarlijke ziektes. Wel kan je er zorg voor dragen dat de hond niet meer entingen ontvangt dan nodig zijn. Ga na welke entingen belangrijk zijn voor je hond. Ziektes met een mogelijk dodelijke afloop zoals parvo en distemper verdienen de aandacht, het is verstandig om de hond daar tegen te beschermen door middel van een enting. Er zijn ook entingen beschikbaar voor ziektes die minder gevaarlijk zijn, waaronder kennelhoest. Hoewel dit in extreme gevallen dodelijk kan zijn voor erg jonge, oude of zeer verzwakte honden, is het over het algemeen goed behandelbaar voor een gezonde, volwassen hond en kan niet enten het overwegen waard zijn. Ook kan het goed zijn om te onderzoeken hoeveel kans een hond loopt op een bepaalde ziekte, en of dit een realistisch gevaar is ten opzichte van een enting. Op deze manier kan per hond bekeken worden wat een ideaal entingsschema is. Dit is dan afhankelijk van de leefomgeving van de hond (welke ziektes komen hier voor), de leefstijl van de hond en zijn algemene gezondheid.

Verder kan het aantal entingen beperkt worden door vooraf te laten onderzoeken of de hond nog antistoffen heeft. Voor veel entingen is het inmiddels mogelijk om een zogenaamde titerbepaling te doen, waarmee door middel van een bloedtest wordt gemeten of een hond nog beschermd is tegen de ziekte. Als er nog voldoende antistoffen zijn, zal opnieuw enten niet zorgen voor meer antistoffen, maar alleen een extra belasting voor het immuunsysteem zijn. Het is dan wijzer om te wachten met enten tot het aantal antistoffen laag genoeg is om de enting wel te laten aanslaan. De meeste dierenartsen hebben tegenwoordig de mogelijkheid om een titerbepaling uit te voeren, eventueel in samenwerking met een ziekenhuis die de uitslag kan bepalen.

Houd je ook aan de regel in de bijsluiter van veel entingen: ent alleen gezonde dieren! Heeft je hond last van een ontsteking, huidirritatie, traanogen of wordt hij nog behandeld voor een ziekte? Stel de enting dan nog even uit. Het immuunsysteem is op dat moment al hard aan het werk om het lichaam weer te herstellen, je helpt het daarmee door het niet extra te belasten met een enting. Maar ook voor gezonde dieren geldt dat men zuinig moet zijn op het immuunsysteem. Dit kan je doen door entingen te spreiden. Als er meerdere entingen gegeven moeten worden is het verstandig om hier zo’n 2-3 weken tussen te laten zitten zodat het immuunsysteem voldoende tijd krijgt om te herstellen. Ook de combinatie van entingen met bestrijdingsmiddelen tegen vlooien, teken en wormen kan beter voorkomen worden. Door dit soort belastingen te spreiden geef je het immuunsysteem de ruimte om deze gedoseerd te verwerken met minder risico op overbelasting. Met al deze tips kunnen we er voor zorgen dat het immuunsysteem van onze honden gedoseerd belast wordt. Een gezond immuunsysteem is immers van levensbelang!

• VACCINEREN

• BRAVECTO
• NOBIVAC
• ENTEN
• VACCINATIE
• VACCINEREN

Markeer/Bookmark